Lễ Hội Tihar – Lễ Hội Ánh Sáng Đặc Sắc Của Người Nepal

Nepal – đất nước nhỏ bé nằm dưới chân dãy Himalaya – nổi tiếng không chỉ bởi thiên nhiên hùng vĩ mà còn bởi những lễ hội đầy màu sắc. Trong số hàng trăm lễ hội được tổ chức mỗi năm, Tihar – hay còn gọi là Deepawali – là một trong những lễ hội đặc biệt nhất, mang ý nghĩa sâu sắc và thu hút đông đảo du khách quốc tế.

Nếu như ở Ấn Độ, Diwali gắn liền với thần thoại chiến thắng của ánh sáng trước bóng tối, thì ở Nepal, Tihar được coi là “lễ hội của sự gắn kết và lòng biết ơn”. Trong suốt 5 ngày diễn ra, người dân Nepal bày tỏ sự kính trọng không chỉ với các vị thần, mà còn với những loài vật gắn bó trong đời sống hàng ngày – từ quạ, chó, bò cho đến cả mối quan hệ thiêng liêng giữa anh chị em.

Không khí Tihar tràn ngập khắp các con phố từ thủ đô Kathmandu đến những ngôi làng nhỏ ven núi. Những ngôi nhà được thắp sáng lung linh bằng đèn dầu truyền thống, ánh nến và đèn điện hiện đại. Trẻ em và thanh niên khoác lên mình trang phục sặc sỡ, vừa ca hát, vừa nhảy múa quanh những họa tiết rangoli nhiều màu sắc được vẽ trước cửa nhà.

Đối với du khách, Tihar không chỉ đơn thuần là một lễ hội tôn giáo, mà còn là cơ hội hiếm có để hòa mình vào đời sống văn hóa bản địa. Được tận mắt chứng kiến một quốc gia cùng nhau thắp sáng niềm tin, tri ân những mối liên kết thiêng liêng và lan tỏa niềm vui đến từng gia đình, chắc chắn sẽ là trải nghiệm khó quên trong hành trình khám phá Nepal.

Nguồn gốc của Lễ hội Tihar

Lễ hội Tihar, còn được gọi là Deepawali tại Nepal, có nguồn gốc gắn liền với văn hóa Hindu giáo – tôn giáo chính của quốc gia này. Tuy nhiên, khác với Diwali ở Ấn Độ vốn tập trung nhiều vào các thần thoại chiến thắng giữa thiện và ác, Tihar tại Nepal lại mang màu sắc rất riêng, kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng thần linh và đời sống thường nhật.

Theo truyền thuyết Hindu, Tihar gắn liền với nữ thần Laxmi – vị thần của sự giàu có, thịnh vượng và may mắn. Người Nepal tin rằng vào dịp Tihar, thần Laxmi sẽ đi qua từng ngôi nhà để ban phước lành. Do đó, các gia đình đều dọn dẹp sạch sẽ, trang hoàng bằng hoa cúc vạn thọ, đèn dầu và rangoli nhiều màu trước cửa để mời thần vào.

Bên cạnh đó, Tihar còn liên hệ đến thần thoại về Chúa Krishna và câu chuyện ngọn núi Govardhan. Theo sử thi Bhagavata Purana, khi dân chúng bị thần mưa Indra trừng phạt, Krishna đã nhấc ngọn núi Govardhan để che chở cho mọi người. Từ đó, ngày thứ tư trong Tihar được gọi là Govardhan Puja, nhằm tưởng nhớ sự kiện này.

Đặc biệt, Tihar cũng gắn với truyền thuyết về cái chết và sự hồi sinh, khi nữ thần Yama Raj – thần chết trong Hindu giáo – được thờ phụng cùng với nghi lễ Bhai Tika ở ngày cuối cùng. Đây là dịp mà chị em gái cầu chúc cho anh trai trường thọ, hạnh phúc và được thần chết bảo hộ.

5 ngày lễ Tihar & Ý nghĩa chi tiết từng ngày

Ngày 1 – Kag Tihar (Lễ thờ quạ)

Ngày đầu tiên của Tihar được gọi là Kag Tihar, tức Ngày của quạ. Trong tín ngưỡng Hindu, quạ được xem là sứ giả của thần chết Yama. Tiếng kêu của quạ mang điềm báo, thường gắn liền với sự mất mát, vì thế người Nepal coi việc thờ quạ trong ngày này là cách để xua đi rủi ro, cầu mong một năm an lành.

Vào buổi sáng, người dân bày những phần thức ăn gồm cơm, ngũ cốc hoặc đồ ngọt trên mái nhà, sân vườn hoặc ban công để mời quạ đến ăn. Hành động này tượng trưng cho việc “làm yên lòng sứ giả”, để họ không mang điềm gở đến cho gia đình. Đây cũng là cách con người bày tỏ lòng biết ơn với loài chim luôn gắn bó với đời sống nông nghiệp, thường giúp dọn sạch côn trùng, xác động vật thối rữa.

Điểm thú vị là Kag Tihar không chỉ là nghi lễ tôn giáo mà còn có ý nghĩa giáo dục cho trẻ em: biết trân trọng cả những loài chim tưởng chừng “xui xẻo”. Người lớn thường kể cho con cháu nghe về thần thoại liên quan đến quạ và nhấn mạnh sự cân bằng trong tự nhiên – mỗi loài vật đều có vai trò riêng, cần được tôn trọng.

Ngày 2 – Kukur Tihar (Lễ thờ chó)

Ngày thứ hai của Tihar là Kukur Tihar, hay còn gọi là Ngày của chó. Đây là một trong những ngày lễ nổi tiếng và thu hút sự quan tâm của du khách quốc tế, bởi hình ảnh những chú chó được đeo vòng hoa cúc vạn thọ, bôi tika đỏ trên trán và ăn những món ngon đặc biệt.

Trong văn hóa Hindu, chó được coi là bạn đồng hành trung thành của con người và là người dẫn linh hồn về với thần chết Yama. Thờ chó trong Tihar là cách người Nepal bày tỏ lòng biết ơn với loài vật đã gắn bó, bảo vệ và mang lại sự trung thành vô điều kiện cho con người.

Trong ngày này, chó – dù là chó nhà hay chó hoang – đều được đối xử như “khách quý”. Người dân chuẩn bị thức ăn như thịt, sữa, bánh chapati để dâng cho chó. Hình ảnh những con phố ở Kathmandu tràn ngập màu vàng rực rỡ của vòng hoa, cùng những chú chó với ánh mắt hiền hòa, khiến không khí lễ hội thêm ấm áp và đầy tính nhân văn.

Kukur Tihar còn lan tỏa thông điệp rộng lớn hơn: tôn trọng động vật và nâng cao ý thức bảo vệ chúng. Nhiều tổ chức phúc lợi động vật tại Nepal đã tận dụng ngày này để tuyên truyền, vận động chăm sóc chó mèo, đồng thời kêu gọi chấm dứt bạo hành động vật.

Ngày 3 – Gai Tihar & Laxmi Puja (Lễ thờ bò và nữ thần Laxmi)

Ngày thứ ba được xem là trọng tâm của lễ hội, với hai nghi lễ quan trọng: thờ bò và thờ nữ thần Laxmi.

• Thờ bò (Gai Tihar): Bò là loài vật linh thiêng trong văn hóa Hindu, biểu tượng của sự sung túc và gắn liền với thần Krishna. Trong ngày này, bò được trang hoàng bằng vòng hoa, tika và thức ăn ngon. Người Nepal tin rằng việc tôn vinh bò sẽ đem lại mùa màng bội thu, gia đình hạnh phúc và sung túc.

• Laxmi Puja: Buổi tối cùng ngày, mọi nhà tiến hành lễ thờ nữ thần Laxmi – vị thần của sự giàu có và thịnh vượng. Người dân dọn dẹp sạch sẽ nhà cửa, trang trí bằng hoa cúc vạn thọ, treo dây lá trước cửa, và đặc biệt là thắp đèn dầu (diyo) hoặc nến để mời thần Laxmi ghé thăm.

Ngoài ra, trẻ em và thanh niên đi hát Deusi-Bhailo, một truyền thống giống như hát carol ở phương Tây. Họ mang theo nhạc cụ, nhảy múa, ca hát chúc phúc cho từng nhà và nhận lại quà tặng, đồ ăn, tiền xu từ gia chủ. Không khí này làm cho các con phố của Kathmandu rực sáng, vang vọng tiếng cười và âm nhạc suốt đêm.

Ngày 4 – Govardhan Puja & Goru Tihar (Lễ thờ bò đực và núi Govardhan)

Ngày thứ tư của Tihar có sự khác biệt tùy vùng miền và cộng đồng.

• Goru Tihar (thờ bò đực): Bò đực là biểu tượng của sức lao động, đặc biệt quan trọng trong đời sống nông nghiệp truyền thống của người Nepal. Trong ngày này, bò đực được trang trí, cúng dường thức ăn ngon như cách tri ân sự đóng góp thầm lặng của chúng.

• Govardhan Puja: Liên quan đến thần Krishna, khi ông đã nhấc ngọn núi Govardhan để che chở người dân trước cơn thịnh nộ của thần mưa Indra. Người dân Nepal dựng những mô hình núi nhỏ bằng phân bò, đất sét, hoa và thức ăn để tưởng nhớ sự kiện này, sau đó cử hành nghi lễ quanh đó.

Một số cộng đồng người Newar lại gọi ngày này là Mha Puja, tức Lễ thờ thân thể, nhằm thanh tẩy, cầu chúc sức khỏe và năng lượng mới cho mỗi cá nhân. Đây cũng là dịp họ ăn mừng Năm mới của người Newar, tạo thêm một lớp ý nghĩa văn hóa đa dạng cho ngày lễ.

Ngày 5 – Bhai Tika (Lễ dành cho anh chị em)

Ngày cuối cùng, Bhai Tika, là một trong những phần thiêng liêng và cảm động nhất của Tihar. Đây là ngày mà tình cảm anh chị em được tôn vinh, trở thành trung tâm của lễ hội.

Trong nghi lễ, em gái chuẩn bị một khay lễ gồm tika ngũ sắc (đỏ, vàng, trắng, xanh, tím), vòng hoa và những món ăn truyền thống. Họ bôi tika lên trán anh trai, trao vòng hoa và chúc phúc cho anh trường thọ, may mắn. Đổi lại, anh trai tặng quà cho em gái, hứa sẽ bảo vệ em trong suốt cuộc đời.

Bhai Tika không chỉ đơn thuần là một nghi thức gia đình mà còn là biểu tượng của tình thân trong xã hội Nepal. Ở đất nước mà phần lớn dân cư sống trong gia đình nhiều thế hệ, sự gắn bó anh em càng trở nên thiêng liêng, mang giá trị tinh thần sâu sắc.

Không khí ngày Bhai Tika rất xúc động: đường phố tràn ngập sắc hoa, tiếng cười nói rộn ràng, nhưng bên trong mỗi gia đình là khoảnh khắc ấm áp, nơi tình thân được tôn vinh như một món quà vô giá.

Những trải nghiệm không thể bỏ lỡ khi tham gia Tihar

Ngắm nhìn thành phố rực sáng trong đêm Laxmi Puja

Một trong những khoảnh khắc đẹp nhất của Tihar là đêm Laxmi Puja – khi khắp đường phố, ngôi nhà, cửa hàng đều sáng rực với hàng ngàn ngọn đèn dầu (diyo), nến và đèn điện nhiều màu. Du khách có thể tản bộ trên những con phố cổ Kathmandu như Thamel, Patan hay Bhaktapur để cảm nhận không khí huyền ảo, lung linh. Đây chính là “phiên bản Nepal” của lễ hội ánh sáng, sánh ngang với Diwali ở Ấn Độ, nhưng mang nét bình dị và gần gũi hơn.

Tham gia hát Deusi-Bhailo cùng người dân địa phương

Deusi-Bhailo là truyền thống đặc trưng trong những ngày lễ Tihar, đặc biệt vào tối Laxmi Puja. Nhóm trẻ em, thanh niên và thậm chí cả người lớn sẽ tập hợp thành từng đội, mang theo nhạc cụ dân gian, gõ trống, đàn và ca hát trước cửa nhà hàng xóm. Lời ca thường mang nội dung chúc phúc: cầu cho gia đình làm ăn phát đạt, mùa màng bội thu. Đổi lại, gia chủ tặng kẹo, trái cây, bánh kẹo truyền thống hoặc tiền lẻ. Du khách có thể nhập vai, hòa vào dòng người nhảy múa, cùng vỗ tay theo nhịp trống – một trải nghiệm cực kỳ thú vị để hiểu về sự gắn kết cộng đồng của người Nepal.

Ngắm những chú chó được tôn vinh trong Kukur Tihar

Đối với du khách yêu động vật, Kukur Tihar chắc chắn là ngày lễ không thể bỏ lỡ. Vào sáng sớm, bạn sẽ thấy hình ảnh hàng trăm chú chó trên đường phố Kathmandu được đeo vòng hoa cúc vạn thọ, trên trán có dấu tika đỏ. Người dân ân cần chuẩn bị thức ăn ngon cho chó, bất kể đó là chó nhà hay chó hoang. Cảnh tượng này không chỉ gây ấn tượng mạnh mà còn truyền tải thông điệp về tình yêu thương động vật, sự trân trọng đối với người bạn trung thành nhất của con người.

Thưởng thức ẩm thực đặc trưng mùa lễ hội

Tihar cũng là dịp để du khách trải nghiệm những món ăn đặc trưng mà người Nepal chỉ chuẩn bị vào dịp lễ. Nổi bật nhất là sel roti – loại bánh vòng làm từ bột gạo, đường, sữa, chiên vàng giòn, thường ăn kèm sữa chua hoặc cà ri. Ngoài ra, còn có các món ngọt như anarasa (bánh gạo ngọt), khajuri (bánh chiên giòn), hay những khay trái cây, hạt khô dâng cúng rồi cùng gia đình thưởng thức. Dạo quanh các khu chợ truyền thống, du khách sẽ dễ dàng bắt gặp không khí bận rộn chuẩn bị thực phẩm cho Tihar, mùi hương thơm ngọt lan tỏa khắp ngõ phố.

Trải nghiệm Bhai Tika – nghi lễ thiêng liêng của tình anh em

Nếu có cơ hội ở lại Nepal đến ngày cuối cùng của Tihar, du khách đừng bỏ lỡ nghi thức Bhai Tika. Đây là dịp để chứng kiến tình cảm anh chị em được tôn vinh. Trong các gia đình, em gái sẽ bôi tika ngũ sắc lên trán anh trai, trao vòng hoa, tặng quà và gửi lời cầu chúc. Đổi lại, anh trai cũng dành tặng em gái những món quà đặc biệt. Dù là người ngoại quốc, bạn vẫn có thể được mời tham gia với tư cách khách quý, chứng kiến hoặc thậm chí cùng chia sẻ những khoảnh khắc ấm áp. Đây là một trong những trải nghiệm để hiểu sâu hơn giá trị tinh thần mà Tihar mang lại.

Khám phá các ngôi đền và địa điểm linh thiêng trong dịp lễ

Tihar không chỉ diễn ra trong phạm vi gia đình, mà nhiều ngôi đền, chùa Hindu cũng trở thành điểm đến hành hương quan trọng. Du khách có thể đến Đền Pashupatinath ở Kathmandu – một trong những ngôi đền Hindu linh thiêng nhất Nepal – để chứng kiến dòng người thắp đèn, cầu nguyện. Những bậc thang dẫn xuống sông Bagmati rực sáng bởi hàng trăm ngọn nến tạo nên khung cảnh huyền bí, linh thiêng. Ngoài ra, các quảng trường cổ ở Bhaktapur và Patan cũng thường tổ chức biểu diễn múa hát truyền thống trong dịp này.

Sống trong không khí cộng đồng chan hòa

Điều làm Tihar trở nên đặc biệt chính là cảm giác ai cũng như người thân. Du khách sẽ dễ dàng bắt gặp nụ cười thân thiện, những lời chào mời ăn bánh, uống trà từ người dân bản địa. Không khí của Tihar giống như một lời nhắc nhở: lễ hội không chỉ để thờ phụng thần linh mà còn để thắt chặt tình cảm con người. Đối với khách nước ngoài, được hòa mình vào không khí ấy không chỉ là một trải nghiệm du lịch, mà còn là một hành trình nhân văn, mang về những kỷ niệm khó quên.

Những địa điểm lý tưởng để trải nghiệm Tihar

Kathmandu – Trái tim lễ hội Tihar

Nếu muốn cảm nhận trọn vẹn bầu không khí rực rỡ và náo nhiệt nhất của Tihar, Kathmandu chính là điểm đến số một. Khu phố cổ Thamel lung linh ánh đèn, từng ngôi nhà, cửa hàng đều trang trí bằng vòng hoa cúc vạn thọ và nến dầu. Du khách có thể tản bộ trên những con ngõ hẹp, thưởng thức âm nhạc đường phố, hay tham gia cùng người dân hát Deusi-Bhailo. Ngoài ra, các ngôi đền nổi tiếng như Pashupatinath hay Swayambhunath (Chùa Khỉ) cũng là nơi diễn ra nhiều nghi thức linh thiêng trong suốt dịp lễ. Không khí sôi động pha trộn với sự trang nghiêm khiến Kathmandu trở thành điểm đến không thể thiếu trong hành trình khám phá Tihar.

Bhaktapur – Thành phố cổ rực rỡ ánh sáng

Bhaktapur, cách Kathmandu khoảng 13 km, nổi tiếng với kiến trúc gạch đỏ cổ kính và các quảng trường trung tâm rộng lớn. Vào dịp Tihar, nơi đây như khoác lên mình tấm áo mới: từng ngôi đền, từng bậc thềm đều được thắp sáng bởi nến và đèn lồng. Du khách có thể ngồi ở Durbar Square để chiêm ngưỡng toàn cảnh lễ hội, hoặc ghé thăm các gia đình địa phương, nơi truyền thống Bhai Tika được giữ gìn rất trang trọng. Bhaktapur cũng nổi tiếng với các màn múa hát dân gian, khiến trải nghiệm lễ hội ở đây mang đậm màu sắc văn hóa bản địa.

Patan – Nơi lưu giữ nghệ thuật và nghi lễ cổ xưa

Là một trong ba thành phố cổ của thung lũng Kathmandu, Patan nổi bật với nghệ thuật điêu khắc tinh xảo và các ngôi đền Phật – Hindu hòa quyện. Trong dịp Tihar, Patan trở thành không gian lễ hội vừa cổ kính vừa sống động. Quảng trường Patan Durbar thường tổ chức các buổi trình diễn Deusi-Bhailo do thanh thiếu niên địa phương biểu diễn. Điểm đặc biệt khi trải nghiệm Tihar tại Patan là bạn có thể tham gia trực tiếp vào các nghi lễ nhỏ cùng người dân – chẳng hạn như cùng thắp nến trước cửa nhà, cùng uống trà và ăn bánh sel roti.

Pokhara – Lễ hội bên hồ yên bình

Nếu Kathmandu mang lại không khí sôi động, thì Pokhara – thành phố du lịch nổi tiếng bên hồ Phewa – lại đem đến trải nghiệm Tihar nhẹ nhàng và lãng mạn hơn. Du khách có thể ngắm nhìn hàng trăm ngọn đèn thả nổi trên mặt hồ vào đêm Laxmi Puja, phản chiếu lung linh giữa dãy núi Annapurna hùng vĩ. Các nhà hàng, khách sạn ven hồ cũng trang trí rực rỡ, tổ chức tiệc âm nhạc và ẩm thực chào mừng du khách. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những ai vừa muốn tận hưởng không khí lễ hội, vừa muốn thư giãn trong không gian thiên nhiên tuyệt đẹp.

Các ngôi làng bản địa – Trải nghiệm Tihar nguyên bản nhất

Bên cạnh các thành phố lớn, du khách ưa thích sự bình yên có thể tìm đến các ngôi làng vùng nông thôn Nepal như Bungamati, Khokana hay các làng dọc cung đường trekking Annapurna. Ở đây, Tihar diễn ra một cách giản dị: trẻ em ca hát quanh sân đình, gia đình quây quần bên ánh đèn dầu, và anh chị em làm lễ Bhai Tika trong không khí ấm cúng. Trải nghiệm Tihar ở làng quê giúp bạn hiểu rõ hơn ý nghĩa nhân văn của lễ hội, nơi mà mọi nghi thức đều gắn chặt với đời sống thường ngày, không phô trương nhưng đầy cảm xúc.

Những khách sạn và homestay thân thiện với du khách

Để tận hưởng trọn vẹn Tihar, du khách có thể chọn lưu trú tại các homestay bản địa – nơi gia chủ sẵn sàng mời bạn tham gia vào các hoạt động lễ hội. Nhiều homestay ở Kathmandu, Bhaktapur và Pokhara tổ chức tiệc nhỏ trong dịp Tihar, cho phép khách cùng nấu ăn, cùng thắp nến và hát Deusi-Bhailo. Nếu bạn muốn tiện nghi hơn, các khách sạn lớn tại Nepal cũng có gói trải nghiệm Tihar, bao gồm tour ngắm đèn, thưởng thức ẩm thực truyền thống và tham gia nghi thức Bhai Tika.

Ý nghĩa nhân văn và giá trị văn hóa của Tihar

Lễ hội của ánh sáng – biểu tượng chiến thắng bóng tối

Tihar thường được gọi là “Lễ hội ánh sáng”, bởi trong suốt những ngày lễ, từng ngôi nhà, con đường và ngôi đền ở Nepal đều rực rỡ ánh nến và đèn dầu. Ánh sáng không chỉ mang tính trang trí, mà còn tượng trưng cho chiến thắng của ánh sáng trước bóng tối, của tri thức trước vô minh và của cái thiện trước cái ác. Việc người dân thắp sáng từng góc nhỏ trong nhà cũng thể hiện niềm tin rằng thần Laxmi – nữ thần tài lộc – sẽ ghé thăm, ban phước lành cho sự thịnh vượng. Ý nghĩa này giúp Tihar trở thành dịp khơi dậy niềm tin và hy vọng, nhắc nhở con người luôn hướng tới điều tốt đẹp.

Tôn vinh mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên

Điểm độc đáo của Tihar là mỗi ngày trong lễ hội đều gắn liền với việc tôn thờ một loài động vật – từ quạ, chó, bò cho đến các vị thần. Người Nepal tin rằng các loài vật này đều có vai trò quan trọng trong cuộc sống: quạ mang tin tức, chó bảo vệ nhà cửa, bò tượng trưng cho sự sung túc. Việc dành riêng nghi thức cho chúng không chỉ là tín ngưỡng, mà còn phản ánh tinh thần hòa hợp giữa con người và tự nhiên. Trong bối cảnh hiện đại, ý nghĩa này càng trở nên giá trị, nhắc nhở xã hội về việc trân trọng môi trường và bảo vệ muôn loài.

Khẳng định sự gắn bó gia đình và tình thân

Ngày cuối cùng của Tihar – Bhai Tika – được xem là phần thiêng liêng nhất của lễ hội, khi chị em gái làm lễ cầu chúc cho anh trai, và anh trai hứa bảo vệ, chăm lo cho em gái. Nghi lễ này không chỉ mang tính tôn giáo, mà còn củng cố tình cảm gia đình, đề cao sự gắn bó máu mủ trong xã hội Nepal. Trong thời đại mà nhịp sống bận rộn có thể làm phai nhạt tình thân, Tihar là dịp nhắc nhở mỗi người về giá trị của gia đình, của sự hiếu thảo và gắn bó giữa các thế hệ.

Gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống

Tihar là một trong những lễ hội quan trọng nhất của Nepal và được tổ chức trên khắp cả nước. Trong những ngày lễ, các điệu múa dân gian, bài hát truyền thống như Deusi-Bhailo vang lên trên từng con phố. Trẻ em, thanh thiếu niên và cả người lớn cùng tham gia, tạo nên bầu không khí đoàn kết, gắn kết cộng đồng. Những nghi thức cổ truyền, từ cách trang trí bằng hoa cúc vạn thọ đến việc vẽ mandala (rangoli) trước cửa nhà, đều phản ánh bản sắc văn hóa Nepal được gìn giữ qua hàng trăm năm. Đây là minh chứng cho sức mạnh của văn hóa trong việc duy trì sự cố kết xã hội.

Tihar và giá trị kinh tế – du lịch

Ngoài ý nghĩa tinh thần, Tihar còn mang lại giá trị kinh tế rõ rệt. Thời gian diễn ra Tihar cũng là mùa cao điểm du lịch, khi hàng chục nghìn du khách quốc tế đổ về Nepal để trải nghiệm lễ hội. Các ngành dịch vụ, từ khách sạn, nhà hàng đến du lịch cộng đồng, đều được hưởng lợi. Người dân cũng có thêm thu nhập từ việc bán hoa cúc vạn thọ, nến, bánh sel roti và các sản phẩm thủ công. Nhờ đó, Tihar không chỉ giữ vai trò văn hóa mà còn đóng góp trực tiếp vào phát triển kinh tế và quảng bá hình ảnh du lịch Nepal ra thế giới.

Giá trị cộng đồng và tinh thần sẻ chia

Trong suốt Tihar, các nhóm thanh thiếu niên thường đi hát Deusi-Bhailo từ nhà này sang nhà khác. Họ nhận được quà hoặc tiền lộc từ gia chủ, nhưng không giữ cho riêng mình, mà thường dành để gây quỹ cho hoạt động xã hội hoặc xây dựng công trình công cộng. Chính nhờ điều này, Tihar còn mang trong mình giá trị sẻ chia và nhân ái, khuyến khích cộng đồng giúp đỡ lẫn nhau. Với người dân Nepal, Tihar không chỉ là niềm vui cá nhân, mà là dịp để mỗi người đóng góp cho tập thể.

Tihar trong đời sống hiện đại

Dù xã hội Nepal đã có nhiều thay đổi, nhưng Tihar vẫn giữ nguyên vị trí đặc biệt trong lòng người dân. Nhiều gia đình ở thành phố lớn như Kathmandu, Pokhara hay Lalitpur đã kết hợp cách tổ chức truyền thống với những hoạt động hiện đại như hòa nhạc, trình diễn ánh sáng. Tuy nhiên, cốt lõi của Tihar – niềm tin, sự gắn kết và lòng biết ơn – vẫn được duy trì. Điều này cho thấy sức sống bền bỉ của lễ hội, cũng như khả năng thích ứng của văn hóa truyền thống trong thời đại toàn cầu hóa.

Kinh nghiệm du lịch Nepal vào dịp Tihar

Thời điểm và lịch trình lễ hội

Tihar thường diễn ra vào khoảng tháng 10 hoặc tháng 11 dương lịch, trùng với tiết thu đông mát mẻ ở Nepal. Lễ hội kéo dài 5 ngày, mỗi ngày có một ý nghĩa riêng:

• Ngày 1 (Kaag Tihar): thờ quạ.

• Ngày 2 (Kukur Tihar): thờ chó.

• Ngày 3 (Gai Tihar và Laxmi Puja): thờ bò và nữ thần tài lộc.

• Ngày 4 (Govardhan Puja): thờ bò đực hoặc hình tượng thần Krishna.

• Ngày 5 (Bhai Tika): lễ tình thân anh em.

Nếu muốn trải nghiệm trọn vẹn, bạn nên dành ít nhất 5–7 ngày ở Nepal trong thời gian này để cảm nhận đầy đủ không khí lễ hội, kết hợp tham quan các điểm đến nổi tiếng như Kathmandu, Bhaktapur, Pokhara.

Địa điểm lý tưởng để trải nghiệm Tihar

• Kathmandu: Thủ đô Nepal là nơi diễn ra nhiều hoạt động sôi động nhất. Phố cổ Thamel lung linh ánh đèn, tràn ngập các màn hát Deusi-Bhailo và nghi thức thờ cúng.

• Bhaktapur: Thành phố di sản cách Kathmandu khoảng 13km, nổi tiếng với những ngôi đền Newar cổ kính. Vào dịp Tihar, người dân Bhaktapur trang trí nhà cửa bằng rangoli đầy màu sắc, tạo khung cảnh tuyệt đẹp.

• Pokhara: Thành phố bên hồ Fewa mang không khí lãng mạn và yên bình. Đây là điểm đến lý tưởng cho du khách vừa muốn hòa mình vào lễ hội, vừa tận hưởng cảnh sắc Himalaya hùng vĩ.

• Làng bản địa: Nếu bạn muốn trải nghiệm chân thực hơn, hãy ghé thăm các ngôi làng quanh Kathmandu Valley như Bungamati, Khokana – nơi vẫn giữ nhiều nghi thức cổ truyền.

Hoạt động không thể bỏ lỡ

• Tham gia hát Deusi-Bhailo: Đây là phiên bản “hát trống quân” của người Nepal, khi trẻ em và thanh niên tụ tập trước nhà để hát, nhảy, đổi lấy quà hoặc tiền.

• Thắp đèn dầu và làm rangoli: Du khách có thể thử tự tay vẽ mandala bằng bột màu, hoa cúc vạn thọ và thắp nến trước cửa nhà để cầu phúc.

• Tham gia Bhai Tika: Nếu bạn có bạn bè là người Nepal, hãy tham dự nghi lễ Bhai Tika cùng họ. Đây là trải nghiệm hiếm có để hiểu sâu sắc hơn về văn hóa gia đình Nepal.

• Thưởng thức ẩm thực Tihar: Các món truyền thống như sel roti (bánh gạo vòng chiên), yomari (bánh hấp nhân ngọt), cùng nhiều loại kẹo, trái cây được dọn cúng thần linh và chia sẻ cho mọi người.

Mẹo du lịch hữu ích

• Đặt vé và khách sạn sớm: Thời điểm Tihar là mùa cao điểm, khách sạn ở Kathmandu và Pokhara thường kín chỗ. Hãy đặt trước ít nhất 1–2 tháng.

• Chuẩn bị tiền mặt: Ở nhiều ngôi làng hoặc khu phố cổ, bạn sẽ cần tiền mặt để mua hoa, nến, hoặc tham gia hoạt động cộng đồng.

• Trang phục phù hợp: Du khách nên mặc gọn gàng, lịch sự khi tham dự lễ hội. Nếu có thể, hãy thử mặc sari hoặc kurta – trang phục truyền thống để hòa nhập hơn.

• Tôn trọng tín ngưỡng: Khi tham dự các nghi lễ, hãy giữ thái độ tôn kính, không cười đùa quá trớn, đặc biệt trong Bhai Tika.

• Kết hợp trekking: Nếu yêu thích phiêu lưu, bạn có thể kết hợp hành trình trekking quanh Annapurna hoặc Everest Base Camp sau lễ hội, bởi đây là thời điểm thời tiết thuận lợi.

Trải nghiệm Tihar cùng cộng đồng bản địa

Một trong những cách tuyệt vời nhất để hiểu Tihar là lưu trú homestay cùng người dân Nepal. Nhiều gia đình mở cửa đón khách quốc tế, cho phép bạn tham gia từ khâu chuẩn bị hoa, bánh đến dọn dẹp, trang trí nhà cửa. Đây không chỉ là du lịch, mà là một hành trình văn hóa sâu sắc.

Du khách cũng có thể tham gia các tour cộng đồng do người bản địa tổ chức. Các hướng dẫn viên địa phương sẽ đưa bạn đi dạo quanh làng, kể những câu chuyện về Tihar, giúp bạn có cái nhìn chân thực hơn.

Tihar qua góc nhìn du khách quốc tế

Rất nhiều du khách từng tham gia Tihar đã chia sẻ rằng họ bất ngờ trước bầu không khí gia đình ấm áp và sự thân thiện của người Nepal. Không chỉ được quan sát, họ còn được mời ăn bánh sel roti, cùng hát Deusi-Bhailo và thậm chí nhận tika từ chị em trong gia đình Nepal. Đây là điều hiếm thấy ở nhiều lễ hội khác, nơi du khách thường chỉ đóng vai trò “người xem”.

Giá trị trải nghiệm khó quên

Du lịch Nepal vào dịp Tihar không chỉ mang lại niềm vui lễ hội, mà còn mở ra góc nhìn sâu sắc về triết lý sống của người Nepal: biết ơn, hòa hợp với thiên nhiên, và đề cao tình thân. Đây chính là lý do khiến Tihar không chỉ là một lễ hội tôn giáo, mà còn là trải nghiệm nhân văn khiến bất kỳ du khách nào cũng muốn quay lại Nepal nhiều lần.

Gợi ý Hành Trình Du Lịch Nepal Mùa Tihar

Du lịch Nepal vào dịp Tihar là một trong những trải nghiệm hiếm hoi giúp du khách vừa tận hưởng cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ của dãy Himalaya, vừa hòa mình vào đời sống văn hóa bản địa. Không giống như những lễ hội đông đúc chỉ để ngắm nhìn, Tihar mang đến cảm giác gần gũi, thân mật, bởi bạn có thể trực tiếp tham gia cùng người dân – từ thắp đèn dầu, vẽ rangoli đến thưởng thức các món ăn truyền thống. Chính sự giao thoa giữa tôn giáo, tín ngưỡng và đời sống thường nhật khiến Tihar trở thành một “khoảnh khắc vàng” để khám phá Nepal.

Một gợi ý hành trình cho du khách trong mùa lễ hội này có thể bắt đầu từ Kathmandu – nơi tập trung nhiều nghi lễ sôi động nhất. Dành 2–3 ngày ở đây, bạn sẽ được tham quan phố cổ Thamel, Durbar Square, và cùng người dân địa phương tham gia các nghi thức thắp nến, hát Deusi-Bhailo. Sau đó, hãy di chuyển đến Bhaktapur, chỉ cách thủ đô chưa đầy một giờ xe. Thành phố di sản này sẽ mang đến cho bạn một bầu không khí lễ hội đậm chất truyền thống, với những ngôi nhà cổ kính sáng rực trong ánh đèn dầu.

Tiếp theo, bạn có thể dành 2–3 ngày tại Pokhara để kết hợp nghỉ ngơi và ngắm dãy Annapurna hùng vĩ. Không khí nơi đây lãng mạn, phù hợp cho những ai muốn vừa trải nghiệm Tihar, vừa tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên và sự yên bình. Nếu có nhiều thời gian hơn, bạn hoàn toàn có thể nối dài hành trình bằng một chuyến trekking ngắn ngày quanh Annapurna hoặc tham quan các ngôi làng như Ghorepani, nơi vẫn giữ nhiều tập tục gắn liền với Tihar.

Một điểm cộng lớn của việc du lịch Nepal mùa Tihar là thời tiết thuận lợi. Tháng 10–11 là thời điểm trời trong xanh, ít mưa, rất lý tưởng cho cả lễ hội lẫn tham quan ngoài trời. Đây cũng là cơ hội để bạn cảm nhận trọn vẹn sự hiếu khách, thân thiện và lòng mến khách của người dân Nepal – yếu tố đã khiến nhiều du khách quốc tế “yêu từ cái nhìn đầu tiên” với đất nước này.

Tóm lại, Tihar không chỉ là một lễ hội ánh sáng, mà còn là cánh cửa để du khách hiểu hơn về triết lý sống của người Nepal: trân trọng sự sống, đề cao tình thân và tìm kiếm sự cân bằng giữa con người và thiên nhiên. Nếu bạn đang tìm kiếm một hành trình vừa mang tính khám phá, vừa giàu giá trị tinh thần, thì du lịch Nepal vào mùa Tihar chắc chắn là lựa chọn không thể bỏ qua.